"Pocket Fritz zal alle reisschaakcomputers overbodig maken". Volgens Stefan Meyer-Kahlen, de ontwikkelaar van het mini-schaakprogramma, is het tijdperk van de kleine reisschaakcomputers met de komst van schaakprogramma´s vor pda´s definitief voorbij. Wie wel eens met een zakschaakcomputer onderweg is, kent het probleem: het bord is vaak te klein, de stukken zijn met normale handen nauwelijks te hanteren en tot overmaat van ramp verdwijnen de stukken vaak op dezelfde mysterieuze wijze als de sokken in de was. En om nu altijd een laptop mee te nemen om overal en altijd een partijtje te schaken is ook niet de meest ideale oplossing. Het nieuwste speelgoed voor de schaker die alles al heeft is de pda (personal digital assistant). Met die kleine zakcomputers kun je niet alleen notities maken, een adressenboek aanleggen of een takenlijstje maken. Het gaat om de extra´s: wilt u onderweg ook e-mailen en over het web kunnen browsen? En wilt u in de trein aan Word- of Excel-documenten kunnen werken? Of misschien op vakantie een e-book lezen? Een aardig extraatje voor de schaker: het is sinds kort mogelijk een sterk schaakprogramma overal mee naar toe te nemen: Pocket Fritz en Pocket Genius draaien prima op Pocket PC´s, voor de Palm familie zijn al langer sterke schaakprogramma´s als Palm Genius en ChessTiger beschikbaar.   Stefan Meyer-Kahlen, de man achter Pocket Fritz gebruikt een Ipaq van Compaq

    Wie eenmaal heeft besloten een handzame zakcomputer, die ook door het leven gaan als handhelds, pda´s en palmsize pc´s, aan te schaffen staat voor een lastige keuze. De markt voor serieuze pda´s wordt gedomineerd door drie besturingssystemen. Lange tijd was Palm OS het meest succesvol. Dit platform vindt u terug op modellen als de Palm, de Handspring Visor en de Sony Clié. Het tweede populaire besturingssysteem komt van Microsoft en heet herkenbaar Windows CE. Dit platform wordt gebruikt door fabrikanten als Hewlett-Packard, Compaq, NEC en Casio. Tenslotte is er nog het eigenzinnige Psion dat zijn pda´s voorziet van het wat minder bekende EPOC-besturingssysteem. Een goed jaar geleden bereikten pda´s met Palm OS een marktaandeel van ruim 80%, Windows CE moest genoegen nemen met slechts 15%. Maar Windows CE werkt bijzonder hard aan een inhaalslag. In 2001 steeg de verkoop van pda´s met Windows CE explosief. Met een marktaandeel van ruim 40% in het eerste halve jaar van 2001 is het niet moeilijk te voorspellen dat Windows ook op pda-gebied binnenkort marktleider zal zijn.

    De keuze van een platform wordt voornamelijk bepaald door de toepassingen van de pda. Om onderweg voornamelijk gegevens te raadplegen en deze incidenteel en beperkt te wijzigen, is Palm OS de meest aangewezen en voordelige oplossing. Wilt u onderweg echter aan de slag met documenten van Word, Excel, PowerPoint of Acces, dan is een Pocket PC op basis van Windows CE de meest logische keuze. Pda´s hebben geen muis, zelfs niet in bijpassend mini-formaat. Om toch snel te kunnen navigeren hebben de fabrikanten het scherm aanraak-gevoelig gemaakt. Om die reden worden dan ook alle pda´s met een pennetje meegeleverd waarmee je het apparaat kunt bedienen door te klikken of schrijven op het scherm. Om gegevens uit te wisselen met de pc wordt de pda in een houder, in goed Engels spreken we van een cradle of docking station. Deze houder is meestal verbonden met een seriele poort van de pc, alhoewel steeds meer houders ook usb ondersteunen. Synchronisatiesoftware zorgt er dan voor dat nieuwe afspraken en adressen in de pda ook in de agenda en het adressenboek op de pc terechtkomen en omgekeerd. Ook zorgt die software voor het installeren van nieuwe programma´s op de pda en het uitwisselen van documenten.

Multimedia

   De Windows CE modellen zijn heer een meester op het gebied van multimedia. Veel modellen beschikken inmiddels over een kleurenscherm. Natuurlijk is kleur niet noodzakelijk op de handheld, maar voor het afspelen van filmpjes en het spelen van spelletjes (schaken!) is het een heel prettig gegeven. Windows CE heeft standaard een Pocket TV en de Windows Media Player aan boord waarmee u MPEG4 videofilms en MP3-audio kunt laten afspelen.Ook ondersteunen alle CE modellen een voice recorder voor het inspreken en afluisteren van gesproken notities. Ook het Palm OS krijgt zo langzamerhand meer mogelijkheden om audio en video af te spelen, maar blijft nog ver achter bij Windows CE. Psion biedt geen mogelijkheden op het gebied van multimedia.

Waarop letten?

   Bij de aanschaf van een pda spelen verschillende criteria een rol:

Grootte en gewicht: Wilt u een model dat in uw binnenzak past?

Kleur: Een kleurenscherm is oogverblindend fraai, maar maakt de pda duurder en vraagt extra energie.

Communiceren: Wilt u onderweg e-mailen via infrarood en gsm of via een (ingebouwd analoog) modem

Infrarood: Een infrarood-aansluiting is handig om elektronische visitekaartjes te beamen naar een collega. Bij PocketFritz kunt u via de infraroodpoort een partij of een databank naar de partner seinen.

Geheugen: 2MB is niet al te veel geheugen voor een Palm-pda. Aanbevolen is tenminste 8MB als u niet doorlopend tegen een geheugenplafond aan wilt lopen. Voor Windows CE pda´s is 16 MB het minimum.

Prijs: Niets is zo veranderlijk als de hardwaremarkt. Nieuwe versies en modellen volgen elkaar met een enorme snelheid op. De Palms zijn over het algemeen een stuk goedkoper dan Pocket PC´s met Windows CE. Voor minder dan duizend gulden krijgt u een prima apparaat dat gebaseerd is op Palm OS, voor een Pocket PC betaalt u toch al gauw duizend gulden en meer. Maar als het niet het nieuwste op hardwaregebied moet zijn, kunt u in de komende maanden prima zaken doen met een "oud" model, dat in de regel pas een paar maanden op de markt is!

Schaken met een pda

   Er is al veel gratis schaaksoftware te vinden op het internet voor de Palm en CE. Vaak zijn die programma´s niet sterk en hebben weinig bruikbare funkties. Als u echter een sterk programma wilt hebben met veel handige opties, zult u daarvoor moeten betalen. De sterkste en bekendste programma´s voor Palm OS en Windows CE zijn:

Software voor Palm OS

 

ChessGenius: Het eerste sterke schaakprogramma voor een Palm komt van de hand van Richard Lang, de Engelsman die tussen 1984 en 1995 maar liefst tien keer wereldkampioen is geworden met verschillende programma´s. Inmiddels is zijn programma "ChessGenius for Palm" al in de versie 1.3 verkrijgbaar. Het programma is gebaseerd op algoritmes van het programma Mephisto Roma, dat in 1987 wereldkampioen werd. De speelsterkte is sterk afhankelijk van de hardware. Met een Palm met 2 MB zal ChessGenius natuurlijk niet zo sterk spelen als een snelle en duurdere versie met 16 MB geheugen, maar u kunt op een programma met een speelsterkte van ongeveer 1900-2000 rekenen. Kijk eens op de prima homepage van Richard Lang: www.chessgenius.com. U kunt gratis een demo van het programma downloaden. Met die demo krijgt u een uitstekend idee van de mogelijkheden van het programma. Om in het genot van het volledige programma te komen moet u zich voor $25 (rond de 65 gulden) laten registeren.
ChessTiger: Via het internet is ook het programma ChessTiger verkrijgbaar, dat hoog op de wereldranglijst voor computers staat. Ook hier kunt u een gratis demo downloaden en eens vergelijken met het programma ChessGenius van Richard Lang. In september verscheen de nieuwste versie 14.6 met nieuwe funkties: er is een analysemodus toegevoegd, het programma geeft een hint als u daarom vraagt en de grafische interface is verbeterd. De prijs is ongeveer hetzelfde: voor $24.95 kunt u het programma bij www.rebel.nl/chesstiger of www.chesstiger.com kopen. Het voordeel van de registratie via het internet is niet alleen dat u het volledige programma met alle facetten kunt benutten, u wordt tevens op de hoogte gehouden van verbeteringen en gratis updates. Een prima service, zowel bij ChessGenius als ChessTiger. De programma´s zijn klein (ongeveer 150KB), zodat de downloadtijd te verwaarlozen is. De installatie verloopt in de regel zonder problemen.

Software voor Windows CE

   Het hierboven genoemde programma ChessGenius is ook verkrijgbaar voor pda´s met Windows CE. Ook voor dat besturingssysteem kunt u een demo downloaden en voor $25 krijgt u de volledige versie met updatemogelijkheden. De hardware waaronder Windows CE draait is zoals boven beschreven duidelijk sterker en dat scheelt ook meteen een paar honderd ELO punten. Het programma speelt, afhankelijk van de hardware op een niveau van 2100-2200. Aan te raden is in dat geval een Pocket PC met minstens 16 MB. Overigens is ook een Windows CE versie van ChessTiger in de maak en zal nog dit jaar verschijnen met naar verluidt sensationele opties. Christophe Théron, de programmeur: "Veel schakers willen graag een supersterk programma in de binnenzak hebben. Daarom zet ik mijn programma´s om voor Palms en Pocket PC´s."

   Toernooidirecteuren hebben de opkomst van de kleine schaakprogramma´s pas echt serieus genomen toen bekend werd dat de Hamburger softwarefabrikant het produkt "Pocket Fritz" op de markt zou brengen. Pocket Fritz van Stefan Meyer-Kahlen, de programmeur van viervoudig wereldkampioen "Shredder" heeft zijn succesvolle programma voor Windows CE geporteerd en speelt al op meestersterkte. Volgens de Duitser spelen Windows CE programma´s in een geheel andere categorie dan de programma´s voor Palm. Een test van Pocket Fritz tegen ChessGenius en ChessTiger voor Palm bewees zijn gelijk: Met respectievelijk 6-0 en 4-0 bleken de Palm programma´s kansloos tegen Pocket Fritz te zijn. In tegenstelling tot bovengenoemde programma´s wordt Pocket Fritz op een CD geleverd en is ook wat duurder dan de andere programma´s. Voor Fl 115 krijgt u een volledige (Nederlandse) versie van één van de sterkste schaakprogramma´s ter wereld , namelijk Shredder. De naam PocketFritz is om marketingtechnische redenen gekozen en heeft niets met het bekende programma Fritz van Frans Morsch te maken. Bovendien zijn de funkties bijna net zo uitgebreid als die bij een PC schaakprogramma: u kunt kiezen uit verschillende borden en stukken, de analysefunkties zijn uitgebreid, er is plaats voor een uitgebreid openingsboek, u kunt oefenen met een databank vol taktische opgaven en zelfs permanent brain en hashtables konden in het programma worden geimplementeerd. Bovendien kunt u in de online databank van ChessBase met ruim twee miljoen partijen via de infraroodpoort en een mobiele telefoon naar gegevens zoeken. Niet leuk voor de toernooidirecteuren, wel voor de gebruiker! De speelsterkte van Pocket Fritz ligt rond de ELO 2400. Tijdens een demonstratiematch in Mainz speelde Pocket Fritz remise tegen wereldtopper Peter Leko. Sinds augustus ligt Pocket Fritz in de winkel.

   Conclusie: Voor een schaker die al een Palm of een Pocket PC bezit, is de aanschaf van een schaakprogramma absoluut aan te bevelen. De sterkste programma´s draaien onder Windows CE en in de komende jaren zal naar alle waarschijnlijkeid meer schaaksoftware voor dat platform op de markt komen, om de eenvoudige reden dat de hardware en de processoren veel krachtiger zijn dan bij de Palms. De bekende schaakprogramma´s zijn al lang veel te sterk voor de normale clubspeler, maar het plezier komt terug als u partijen speelt tegen een schaakprogramma op een pda. Het speelplezier is ongekend en wie een partijtje heeft gespeeld tegen één van de bovengenoemde programma´s zal niet meer tegen zijn oude reisgenoot willen spelen. Als u een grootmeestertoernooi bezoekt is het erg handig de elektronische secondant naar zijn mening te vragen. Bovendien is het zoeken naar de te kleine ontbrekende pionnen op de reisschaakcomputer afgelopen. De stukken vallen niet meer van het bord.